Ik heb eind jaren ’90 tien jaar bij rabbijn Yehuda Aschkenasy z.l. gelernd met een groep mensen van de naoorlogse generatie. Wij kwamen om te lernen, maar al gauw ging het ook over onze persoonlijke geschiedenis als kinderen van ouders met allemaal min of meer grote oorlogstrauma’s. Yehuda heeft ons geholpen daar op een positieve manier naar te kijken en wij hielpen elkaar door ons verdriet te herkennen en erkennen.
Ik maakte verslagen van de bijeenkomsten en citeer hieruit wat Yehuda o.a. zei:
‘De collectieve herinnering aan de gaafheid van het jonge kind heeft de joodse gemeenschap bijeen gehouden. Die gaafheid wordt later verbroken in het contact met de werkelijkheid. Maar de herinnering eraan kan worden omgezet in vertrouwen, in jezelf, in elkaar.
De Tora biedt een richtlijn. Een voorbeeld: alleen de mens kent menselijkheid. Dat zit in je eigen hart, dat kun je niet uit de hemel halen. Het krijgt vorm door de tien geboden, de shabbat, het gebed. Het zijn humane, niet zozeer religieuze principes. Zoals: de mens kan altijd voor het goede kiezen.
Yehuda gaat hiervan uit, de potentie tot het goede. ‘Dat moet je oefenen. Je moet het gezonde stukje van jezelf aanspreken, dat kan het evenwicht herstellen. De handicap is niet te genezen, maar je kunt er wel mee leren leven. Je kunt leren dat men om je geeft, dat mensen je nodig hebben en jij hen.’
Helen en vertrouwen zijn moeilijke woorden. Maar door de jaren heen is de lerngroep steeds meer een groep geworden die emoties met elkaar deelde en daarom elkaar begon te vertrouwen. Nadat wij stopten omdat Yehuda te oud werd, is het contact met een aantal mensen wel verwaterd. Ieder ging zijn/haar/hun eigen weg, maar iedereen nam iets mee van al die wijze lessen.
Ik besef nu hoe bijzonder deze groep was. Heb ik ooit in een groep gezeten waar niet op een bepaald moment de irritaties kwamen, de ruzies, de woede? Altijd maar weer die oude patronen, zonder te beseffen dat ze te doorbreken zijn, dat we kunnen zien dat ze onbewust zijn overgedragen door vorige generaties en ons leven incompleet maken zonder harmonie en vertrouwen.
Hoeveel gebroken gezinnen zijn er wel niet, hoeveel verwijdering tussen ouders en kinderen, en kinderen onderling? En dus ook in groepen.
Yehuda heeft geprobeerd ons te leren hoe er mee om te gaan, steeds maar weer, met eindeloos geduld. Oefenen, oefenen, zegt hij, het is een leerproces.
Als we dit herkennen en erkennen, kunnen we zorgen dat onze chavura Ruach Shalom een echte gemeenschap kan zijn, door elkaar te vertrouwen en onze emoties te delen.